Latein-Übersetzung, Brief kurz vor 1600

Einklappen
X
 
  • Filter
  • Zeit
  • Anzeigen
Alles löschen
neue Beiträge
  • NilsLenke
    Benutzer
    • 03.03.2009
    • 56

    [ungelöst] Latein-Übersetzung, Brief kurz vor 1600

    Liebes Forum,

    Wiederum habe ich einen lateinischen Text; diesmal den Brief eines schwäbischen Pfarrers (Melchior Schaerer) an den Tübinger Mathematik-Professor Maestlin. Es geht um Astrologie und ein von Schaerer erstelltes Prognosticon. Unten folgt die Transkripition. Falls erforderlich kann auch das Original zur Verfügung gestellt werden.

    Vielen Dank im Voraus

    Nils Lenke

    -----------------------

    Salus in Christo Jesu, Salvatore nostro Unico. Singularis tua humanitas, clarissime et doctissime vir, qua non minore cum laude, quam eruditione vincis multos (ut hoc ipsum ante annum, cum Tubingae nuptijs, Domini Doctoris Möglingi Affinis mei, filij, interessem, haud obfuire per spexij) hunc mihi animum addidit, ut in praesentia occupationes tuas et pulcherrimas et gravissimas literis hisce meis interpellare sim nusus. Eamq: audaciam auxit, ipsius argumenti occasio quod a professione tua non alienum, adeoq: tale esse confido, ut pro aequitate tua, te illo interpellari, patienter te laturum, nullum plenie mihi sit dubium. Virorum quorundam nobilissimorum jussu, nec minus etiam aliorum non parvi nominis hortatu erebro solicitor, ut prognostica mea Astrologica annua (quorum scriptione privata ultra decennium jam non modo me metipsum oblectavi, sed aliorum etiam praestantium virorum animis inservivi) tÿpis excudenda tradam. Qui labor mens cum exigui, imo nullius prorsus sit momenti, ac prasertim hoc tempore totus orbis eiusmodi prognosticis scateat, nec minus illorum tam contemptus, quam abusus maximus existat, faceo, quod eruditorum etim, tum de prognosticis illis, tum de universa etiam Astrologia judicaria diversa, adeoq: plurium minus propicia sint judicia &c ut petitioni illorum morem geram, pluribus jam annis adduci non potui, quin scriptiones meas vulcano potius quam tÿpis tradendas esse dixi. Verum instare illis non cessentibus, variisq: per sua dentibus, diutius petitioni (dicerem potius iussui, cum ex parte Magistratus loco mihi sint) refragari non potui, imo vix debui, et tandem agre quamvis, assensi : ea tamen lege et conditione, si id bona pace et permissione universitatis Tubingensis absq: cuius authoritate nihil ibidem tÿpis evulgandum scio, fieri possit. Cum ergo isthac, clariss. Doctissimeq: vir, ita sese habeant, et res haec tuam professionem concernere videatur, praesens hoc prognosticon Anni sequentis 97. ad te transmittere, illudq doctissimae tuae censurae subjicere volui: summissè et humiliter rogans, ut namias illias meas legere, atq: ubi opus emendare non graveis tumq: tÿpographo quicumq: id negocij suscipiet, imprimendi (penes te enim eius rei potestatem esse sum persuasus) copiam facere velis. Quod si à te obtinuero, magni id ego beneficij loco reputabo animumq: gratum et ad quaeris officia promptum vicissim promitto. Sin ab impressione seu evulgatione illius abstindendum potius duxeris, consilio et authoritate sua facilè sum acquieturus, et nihilominus maximas gratias habiturus. Certe enim si meus esse possem, nihil ipse optarem magis, quam ut deliciijs meis solus aut certe cum paucis frui liceret. Interim si auderem, tempus àq: suppeteret, te ad maturationem novarum tabularum et Ephemeridum non nihil sollicitarem, scis enim pueros nostros quibus de re aliqua facta spes est, promissionem frequenter et strenue urgere: sed excusationem tuam audivi, cum nuptijs interessem. Ignosce libertati. Vale in Christo Jesu, qui te Audijs Mathe. diu fervet integrum atq: in columem. Data Widerna 29. Augusti Ao 96
  • NilsLenke
    Benutzer
    • 03.03.2009
    • 56

    #2
    Markierung wichtiger Teile

    Hallo,

    Vielleicht ist der Text ja zu lang.... ich habe einige Passagen markiert (fett), die mir besonders wichtig wären.

    Vielen Dank!

    Nils

    Zitat von NilsLenke Beitrag anzeigen
    Liebes Forum,

    Wiederum habe ich einen lateinischen Text; diesmal den Brief eines schwäbischen Pfarrers (Melchior Schaerer) an den Tübinger Mathematik-Professor Maestlin. Es geht um Astrologie und ein von Schaerer erstelltes Prognosticon. Unten folgt die Transkripition. Falls erforderlich kann auch das Original zur Verfügung gestellt werden.

    Vielen Dank im Voraus

    Nils Lenke

    -----------------------

    Salus in Christo Jesu, Salvatore nostro Unico. Singularis tua humanitas, clarissime et doctissime vir, qua non minore cum laude, quam eruditione vincis multos (ut hoc ipsum ante annum, cum Tubingae nuptijs, Domini Doctoris Möglingi Affinis mei, filij, interessem, haud obfuire per spexij) hunc mihi animum addidit, ut in praesentia occupationes tuas et pulcherrimas et gravissimas literis hisce meis interpellare sim nusus. Eamq: audaciam auxit, ipsius argumenti occasio quod a professione tua non alienum, adeoq: tale esse confido, ut pro aequitate tua, te illo interpellari, patienter te laturum, nullum plenie mihi sit dubium. Virorum quorundam nobilissimorum jussu, nec minus etiam aliorum non parvi nominis hortatu erebro solicitor, ut prognostica mea Astrologica annua (quorum scriptione privata ultra decennium jam non modo me metipsum oblectavi, sed aliorum etiam praestantium virorum animis inservivi) tÿpis excudenda tradam. Qui labor mens cum exigui, imo nullius prorsus sit momenti, ac prasertim hoc tempore totus orbis eiusmodi prognosticis scateat, nec minus illorum tam contemptus, quam abusus maximus existat, faceo, quod eruditorum etim, tum de prognosticis illis, tum de universa etiam Astrologia judicaria diversa, adeoq: plurium minus propicia sint judicia &c ut petitioni illorum morem geram, pluribus jam annis adduci non potui, quin scriptiones meas vulcano potius quam tÿpis tradendas esse dixi. Verum instare illis non cessentibus, variisq: per sua dentibus, diutius petitioni (dicerem potius iussui, cum ex parte Magistratus loco mihi sint) refragari non potui, imo vix debui, et tandem agre quamvis, assensi : ea tamen lege et conditione, si id bona pace et permissione universitatis Tubingensis absq: cuius authoritate nihil ibidem tÿpis evulgandum scio, fieri possit. Cum ergo isthac, clariss. Doctissimeq: vir, ita sese habeant, et res haec tuam professionem concernere videatur, praesens hoc prognosticon Anni sequentis 97. ad te transmittere, illudq doctissimae tuae censurae subjicere volui: summissè et humiliter rogans, ut namias illias meas legere, atq: ubi opus emendare non graveis tumq: tÿpographo quicumq: id negocij suscipiet, imprimendi (penes te enim eius rei potestatem esse sum persuasus) copiam facere velis. Quod si à te obtinuero, magni id ego beneficij loco reputabo animumq: gratum et ad quaeris officia promptum vicissim promitto. Sin ab impressione seu evulgatione illius abstindendum potius duxeris, consilio et authoritate sua facilè sum acquieturus, et nihilominus maximas gratias habiturus. Certe enim si meus esse possem, nihil ipse optarem magis, quam ut deliciijs meis solus aut certe cum paucis frui liceret. Interim si auderem, tempus àq: suppeteret, te ad maturationem novarum tabularum et Ephemeridum non nihil sollicitarem, scis enim pueros nostros quibus de re aliqua facta spes est, promissionem frequenter et strenue urgere: sed excusationem tuam audivi, cum nuptijs interessem. Ignosce libertati. Vale in Christo Jesu, qui te Audijs Mathe. diu fervet integrum atq: in columem. Data Widerna 29. Augusti Ao 96
    Zuletzt geändert von NilsLenke; 21.09.2010, 10:05.

    Kommentar

    • Kögler Konrad
      Erfahrener Benutzer
      • 19.06.2009
      • 4848

      #3
      Der Text ist nicht zu schwer. Aber ich arbeite nebenher an anderen Dingen.
      Ich könnte ihn ja einmal meinen Schülern zum Übersetzen geben.
      Gestern habe ich ihnen einen Text über die Nützlichkeit der Regenwürmer vorgesetzt.
      Nur sollte er halt korrekt transkribiert sein.

      Im ersten Teil kann nicht stimmenbfuire perspexij, nusus (wohl: ausus), plenie
      Bei "cum Tubingae..." ist die Interpunktion nicht klar: Wer hatte Hochzeit, der Sohn des Herrn Doktor oder eines Verwandten von mir.
      Mit fortschreitendem Text häufen sich die unlateinischen Formen.


      Gruß Konrad

      Kommentar

      • NilsLenke
        Benutzer
        • 03.03.2009
        • 56

        #4
        Link zum Orginalbrief

        Hallo Konrad,

        Wäare ja toll, wenn Du wieder helfen könntest (hast du den Artikel vor ein paar Wochen bekommen?). Falls es hilft, hier ist der Originalbrief einzusehen:



        Viele Grüße,

        Nils

        Kommentar

        • Kögler Konrad
          Erfahrener Benutzer
          • 19.06.2009
          • 4848

          #5
          Machen wir es schluckzessive. Ich habe wenig Zeit.
          Die Formulierungen/Wortbedeutungen müsste man am Schluss noch glätten bzw. auf einander abstimmen, ebenso den Satzbau.
          Ich übersetze als Rohentwurf zunächst möglichst wörtlich:



          Salus in Christo Jesu, Salvatore nostro Unico.
          Singularis tua humanitas, clarissime et doctissime vir, qua non minore cum laude quam eruditione vincis multos (ut hoc ipsum ante annum, cum Tubingae nuptijs Domini Doctoris Möglingi, Affinis mei filij, interessem, haud obscure perspexi) hunc mihi animum addidit, ut in praesentia occupationes tuas et pulcherrimas et gravissimas literis hisce meis interpellare sim ausus.

          Gruß in Christus Jesus, unserem Einzigen Retter.

          Deine einzigartige Liebenswürdigkeit (Umgänglichkeit, Freundlichkeit), hochangesehener und hochgelehrter Herr, mit der du - verbunden mit nicht geringerem Ansehen/Ruhm als Gelehrheit/Bildung - viele übertriffst, wie ich eben dies vor einem Jahr, als ich in Tübingen an der Hochzeit des Herrn Doktor Mögling, des Sohnes eines Verwandten von mir, teilnahm, ganz deutlich wahrnahm, ermutigte mich dazu, dass ich es jetzt/zum gegenwärtigen Zeitpunkt wagte, deine gar vortrefflichen sowie bedeutsamen Beschäftigungen mit diesem meinem Brief zu unterbrechen.

          Gruß Konrad

          Kommentar

          • NilsLenke
            Benutzer
            • 03.03.2009
            • 56

            #6
            Danke schonmal

            Hallo Konrad,

            Danke schon mal für den ersten Teil!

            Viele Grüße,

            Nils

            Kommentar

            • Kögler Konrad
              Erfahrener Benutzer
              • 19.06.2009
              • 4848

              #7
              Eamque audaciam auxit ipsius argumenti occasio, quod a professione tua non alienum adeoque tale esse confido, ut pro aequitate tua te illo interpellari patienter te laturum nullum plane mihi sit dubium.

              Und diesen Wagemut/Kühnheit verstärkte noch die Gunst des in Frage stehenden Problems, das - wie ich fest vertraue - völlig mit deiner Lehrtätigkeit zu tun hat und deshalb von der Art ist, dass für mich keinerlei Zweifel besteht, dass Du es bei deiner inneren Ausgeglichenheit gelassen hinnehmen wirst, durch dieses (= Problem) (in deiner Arbeit) unterbrochen zu werden.

              Gruß Konrad

              Kommentar

              • NilsLenke
                Benutzer
                • 03.03.2009
                • 56

                #8
                wiederum danke!

                auch für diese Etappe!

                (Schärers Frau war übriges eine geborene Mögling, daher das mit dem Verwandten im ersten Teil.). Jetzt wirds langsam spannend. Schärer schrieb Prognostica (Astrologische Vorhersagebücher) und bittet Maestlin irgendwie um Hilfe beim Druck.

                Viele Grüße,

                Nils

                Kommentar

                • Kögler Konrad
                  Erfahrener Benutzer
                  • 19.06.2009
                  • 4848

                  #9
                  Virorum quorundam nobilissimorum jussu, nec minus etiam aliorum non parvi nominis hortatu crebro solicitor, ut prognostica mea Astrologica annua (quorum scriptione privata ultra decennium jam non modo memetipsum oblectavi, sed aliorum etiam praestantium virorum animis inservivi) tÿpis excudenda tradam.

                  Auf Geheiß gewisser/einiger hochberühmter Männer und nicht minder auch durch Aufforderung
                  anderer namhafter M. (wörtl. M. mit nicht kleinem Namen) werde ich häufig dazu gedrängt, meine jährlichen astrologischen Vorausschauen, durch deren private Niederschrift ich bereits über ein Jahrzehnt nicht nur mir selbst ein Vergnügen bereitete, sondern auch interessierten herausragenden Männern einen gefälligen Dienst erwies, dem Druck zu übergeben/drucken zu lassen.

                  Gruß Konrad

                  Kommentar

                  • Kögler Konrad
                    Erfahrener Benutzer
                    • 19.06.2009
                    • 4848

                    #10
                    Qui labor meus cum exigui, imo nullius prorsus sit momenti, ac praesertim hoc tempore totus orbis eiusmodi prognosticis scateat, nec minus illorum tam contemptus, quam abusus maximus existat, taceo, quod eruditorum etiam, tum de prognosticis illis, tum de universa etiam Astrologia judicaria diversa, adeoque plurium minus propicia sint judicia &c ut petitioni illorum morem geram, pluribus jam annis adduci non potui, quin scriptiones meas vulcano potius quam tÿpis tradendas esse dixi.

                    Da diese meine Arbeit geringe, ja vielmehr überhaupt keine Bedeutung hat und zumal auch weil in dieser Zeit die ganze Welt wimmelt von derartigen Vorausschauen und eine eben solche Geringschätzung dieser wie Missbrauch im größten Umfang besteht - ich will gar nicht davon reden, dass sich auch die Meinungen der Gelehrten sowohl über jene Vorschauen als auch über die gesamte Astrologie völlig widersprechen und demnach das Urteil der Mehrheit weniger günstig ausfällt -, konnte ich schon mehrere Jahre nicht dazu veranlasst werden, dem Verlangen jender nachzukommen, ja ich sagte vielmehr, meine Schriften sollten eher dem Vulkan (= Feuer) als dem Druck übergeben werden.

                    Gruß Konrad

                    Kommentar

                    • Kögler Konrad
                      Erfahrener Benutzer
                      • 19.06.2009
                      • 4848

                      #11
                      Verum instare illis non cessantibus, variisq: persuadentibus, diutius petitioni (dicerem potius iussui, cum ex parte Magistratus loco mihi sint) refragari non potui, imo vix debui, et tandem aegre quamvis, assensi: ea tamen lege et conditione, si id bona pace et permissione universitatis Tubingensis absq: cuius authoritate nihil ibidem tÿpis evulgandum scio, fieri possit.

                      Da jene aber nicht nachließen, mir zuzusetzen, und verschiedene Leute mich überredeten, konnte ich mich deren Bitte (ich würde lieber sagen Befehl, da sie teilweise mir gegenüber die Stelle des Magistrats vertreten) nicht länger wiedersetzen, ja ich durfte es kaum, und habe endlich - wenn auch mit Müh und Not - zugestimmt; jedoch unter der Voraussetzung und Bedingung, wenn dies in friedlichem Einvernehmen und mit Erlaubnis der Universität Tübingen geschehen könne, ohne deren Genehmigung, wie ich weiß, dort nicht gedruckt veröffentlicht werden darf.

                      Gruß Konrad

                      Kommentar

                      • Kögler Konrad
                        Erfahrener Benutzer
                        • 19.06.2009
                        • 4848

                        #12
                        Cum ergo isthaec, clarissime Doctissimeq: vir, ita sese habeant, et res haec tuam professionem concernere videatur, praesens hoc prognosticon Anni sequentis 97. ad te transmittere, illudq doctissimae tuae censurae subjicere volui:

                        Da es demnach, hochberühmter und hochgelehrter Herr, darum so steht und diese Angelegenheit dein Fachgebiet zu betreffen scheint, wollte ich dir dieses vorliegende Prognosticon für das folgende Jahr 97 übersenden und es deiner hochgelehrten Begutachtung unterwerfen.

                        Gruß Konrad

                        Kommentar

                        • Kögler Konrad
                          Erfahrener Benutzer
                          • 19.06.2009
                          • 4848

                          #13
                          summissè et humiliter rogans, ut naenias illas meas legere, atq: ubi opus emendare non graveris tumq: tÿpographo quicumq: id negocij suscipiet, imprimendi (penes te enim eius rei potestatem esse sum persuasus) copiam facere velis.

                          indem ich dich ergeben und demütig bitte, dass du diese meine Zauberlieder zu lesen und, wo nötig, sie zu verbessern, nicht abgeneigt sein mögest, und dann dem Drucker, der auch immer diese Aufgabe übernehmen wird, die Erlaubnis zum Druck geben wollest (Ich bin nämlich überzeugt, dass die Vollmacht dafür in deiner Hand liegt).

                          Gruß Konrad

                          Kommentar

                          • NilsLenke
                            Benutzer
                            • 03.03.2009
                            • 56

                            #14
                            Danke

                            Hallo Konrad,

                            super, vielen Dank! Ich meine immer, dass ich in etwa verstehe worum es geht, aber wenn ich Deine Übersetzungen lese ist es doch noch immer ziemlich anders...

                            Viele Grüße,

                            Nils

                            Kommentar

                            • Kögler Konrad
                              Erfahrener Benutzer
                              • 19.06.2009
                              • 4848

                              #15
                              Quod si à te obtinuero, magni id ego beneficij loco reputabo animumq: gratum et ad quaevis officia promptum vicissim promitto.

                              Wenn ich dies von dir erhalten werde, werde ich es dir als große Wohltat anrechnen und verspreche dir meinerseits (wörtl. umgekehrt) meine Dankbarkeit und Bereitschaft zu jeglichen Diensten.

                              Gruß Konrad

                              Kommentar

                              Lädt...
                              X